Program logopedyczny -„Wesoła gimnastyka buzi i języka”
Program logopedyczny -„Wesoła gimnastyka buzi i języka”
Na podstawie:
- Chmielewska Elżbieta ,,Zabawy logopedyczne i nie tylko : poradnik dla n-li i rodziców’’ MAC 2001
- Dembińska Małgorzata : ,, Domowe zabawy logopedyczne’’ WSiP 1999
- Rutkowska – Błochowiak Iwona : ,,Gimnastyka buzi na wesoło” Bonami 2002
CELE:
Głównym celem programu jest usprawnianie motoryki narządów artykulacji, co sprzyja usuwaniu wielu wad wymowy. Natomiast u dzieci nie mających zaburzeń, doskonalenie sprawności mięśni artykulacyjnych, od której zależą ruchy narządów mowy i poprawność wymowy.
EFEKTY:
Efektami realizacji programu profilaktyki logopedycznej jest wyeliminowanie wad wymowy w wieku szkolnym, a tym samym trudności w nauce, które z reguły idą w parze z zaburzeniami wymowy i komunikacji językowej u dzieci. A także usprawnienie narządów artykulacyjnych i prawidłowy oddech przeponowo - brzuszny.
FORMY:
Bezpośrednią formą działania z zakresu profilaktyki logopedycznej będą prowadzone ćwiczenia logopedyczne. Mają na celu wspomaganie rozwoju mowy. Zajęcia odbywać się będą w formie zabawowej.
PRZYKŁADY ĆWICZEŃ:
* Ćwiczenia słuchowe
– stanowią one bardzo ważną grupę ćwiczeń logopedycznych, ponieważ często opóźnienia czy zaburzenia rozwoju mowy pojawiają się na skutek opóźnień rozwoju słuchu fonematycznego/ tzw. słuchu mownego/. Stymulując funkcje słuchowe przyczyniamy się do rozwoju mowy dziecka.
Przykłady dla dzieci młodszych:
- „ Co słyszę?” – dzieci siedzą z zamkniętymi oczami i nasłuchują, rozpoznają odgłosy dochodzące z sąsiedztwa, ulicy.
- „ Zgadnij, co wydało dźwięk?” – uderzanie pałeczką w szkło, fajans, metal, kamień, drewno itp. Toczenie różnych przedmiotów po podłodze / np. piłki, kasztana, kamienia/, rozpoznawanie odgłosu przez dzieci.
- Rozpoznawanie różnych przedmiotów w zamkniętym pudełku po wydawanym odgłosie – groch, kamyki, gwoździe, cukier, kasza itp.
- Szukanie ukrytego zegarka, radia, dzwoniącego budzika.
- Rozróżnianie i naśladowanie głosów zwierząt: kota, psa, krowy, kury, koguta, kaczki, gęsi itp.
- Rozróżnianie odgłosów pojazdów: samochodu, pociągu, motoru, traktora itp.
- Rozpoznawanie po dźwięku różnych urządzeń domowych, np. odkurzacz, mikser, suszarka, pralka itp.
Przykłady dla dzieci starszych:
- Wyróżnianie wyrazów w zdaniu. ( stawiamy tyle klocków, rysujemy tyle kółeczek, klaszczemy tyle razy ile słów słyszy dziecko w wypowiadanym zdaniu).
- Wydzielanie sylab w wyrazach poprzez wystukiwanie sylab, wyklaskiwanie, badanie ile razy opadnie żuchwa / na ręce/ przy wybrzmiewanie sylab.
- Dzielenie na sylaby imion dzieci / na początku łatwych/.
- Wyszukiwanie imion dwu- i trzysylabowych.
- Wyszukiwanie słów z podaną sylabą.
- Rozróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej np. safa czy szafa ?
* Ćwiczenia oddechowe:
Ćwiczenia oddechowe poprawiają wydolność oddechową, sprzyjają wydłużaniu fazy wydechowej, co powoduje poprawę jakości mowy. Ćwiczenia prowadzone są najczęściej w formie zabawowej, przy wykorzystaniu różnych środków, np. piórek, piłeczek, wody mydlanej, chrupek, wiatraczków itp. Są także wplatane w opowieści i zabawy ruchowe.
Przykłady:
- Dmuchanie na płomień świecy.
- Dmuchanie na piłeczkę pingpongową, wyścigi piłeczek.
- Dmuchanie na kulkę z waty, na wiatraczek.
- Chłodzenie „ gorącej zupy” – dmuchanie ciągłym strumieniem.
- Chuchanie na zmarznięte ręce.
- Nadmuchiwanie balonika.
- Naśladowanie syreny – „ eu-eu- eu”, „ au-au-au” – na jednym wydechu.
- Dmuchanie na piórko, aby nie spadło.
- Liczenie na jednym wydechu.
- Powtarzanie zdań szeptem.
* Ćwiczenia motoryki narządów artykulacyjnych
U większości dzieci z wadą wymowy występuje obniżona sprawność narządów artykulacyjnych / języka, warg, policzków, podniebienia miękkiego/... Konieczne są w tych wypadkach ćwiczenia motoryki narządów mowy . Optymalną sytuacją byłoby, gdyby ćwiczenia prowadzone były według zaleceń logopedy.
Ćwiczenia warg:
- Oddalanie od siebie kącików ust – wymawianie „ iii”.
- Zbliżanie do siebie kącików ust – wymawianie „ uuu”.
- Naprzemienne wymawianie „ i – u”.
- Cmokanie.
- Parskanie / wprawianie warg w drganie/.
- Masaż warg zębami ( górnymi dolnej wargi i odwrotnie).
- Wymowa samogłosek w parach: a-i, a-u, i-a, u-o, o-i, u-i, a-o, e-o itp.
- Wysuwanie warg w „ ryjek”, cofanie w „ uśmiech”.
- Wysuwanie warg w przód, następnie przesuwanie warg w prawo, w lewo.
- Wysuwanie warg w przód, następnie krążenie wysuniętymi wargami.
Ćwiczenia języka:
- „ Głaskanie podniebienia” czubkiem języka, jama ustna szeroko otwarta.
- Dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego.
- Oblizywanie dolnej i górnej wargi przy ustach szeroko otwartych / krążenie językiem/.
- Wysuwanie języka w przód i cofanie w głąb jamy ustnej. Kląskanie językiem.
- Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych i dolnych zębów, przy maksymalnym otwarciu ust / żuchwa opuszczona/.
- Język lekko wysunięty opiera się na wardze dolnej i przyjmuje na przemian kształt „łopaty” i „grota”.
- Ruchy koliste języka w prawo i w lewo na zewnątrz jamy ustnej.
- Oblizywanie zębów po wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Usta zamknięte.
Ćwiczenia policzków:
- Nadymanie policzków – „ gruby miś”.
- Wciąganie policzków – „ chudy zajączek”
- Nabieranie powietrza w usta i zatrzymanie w jamie ustnej, krążenie tym powietrzem, powolne wypuszczanie powietrza.
- Naprzemiennie „ gruby miś” – „ chudy zajączek”.
- Nabieranie powietrza w usta, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego na zmianę.
Przykład zabawy logopedycznej :
,,Indianie’’
Indianie wyruszają ze swojej wioski na polowanie. Żegnają się ze swoimi dziećmi ( cmokając całujemy palce prawej ręki ) i żonami ( cmokając całujemy palce lewej ręki).Wsiadają na swoje konie i jadą ( naśladujemy językiem tętent koński, zmieniając brzmienie przez inny układ warg) przez most ( usta jak do ,,u’’ i kląskanie) , a potem przez prerię ( usta jak do ,,i’’ i kląskanie). Konie zmęczyły się (parskanie) i dają znak, że chcą pić: ihaha, ihaha, ihaha. Indianie zatrzymują swoje konie: prrr… prrr … prrr… Konie piją ( ruchy języka z dołu do góry, naśladujące picie zwierzęcia). Nagle Indianie ujrzeli zwierzynę i strzelili z łuku. Zbliżała się noc, więc musieli rozpalić ognisko. Nie mieli zapałek. Zaczęli od małej iskierki i musieli mocno dmuchać, żeby ognisko się rozpaliło ( dmuchanie w złączone ręce). Upiekli na ogniu zwierzynę i zrobili sobie ucztę ( mlaskanie i oblizywanie szeroko otwartych ust). Po jedzeniu zapalili fajkę pokoju ( między wargi wkladamy np. słomkę i mocno trzymamy). Po pewnym czasie zachciało im się spać (ziewanie) i zasnęli (chrapanie). Rano Indianie zwołali rozbiegane konie : a-e-o, y-u-i ( przeciągamy samogłoski ). Wsiedli na nie i pojechali przez prerię ( usta jak do ,,i’’, kląskanie ), a potem przez most ( usta jak do ,,u’’ i kląskanie ). Wrócili do wioski i witają się ze swoimi dziećmi ( cmokając całujemy palce prawej ręki ) i żonami ( cmokając całujemy palce lewej ręki ).
„Dzień dobry misiu”
Dzisiaj twój język będzie małym misiem, a buzia jego domkiem. Miś obudził się wcześnie rano – poprzeciągał się , poziewał (szerokie ziewnięcie).
Zrobił poranną gimnastykę – kilka podskoków (unoszenie języka na górny wałek dziąsłowy), kilka wymachów rąk (wypychanie językiem policzków) i pięć okrążeń (w prawo i w lewo) wokół stołu (ruchy okrężne języka w przedsionku jamy ustnej, usta zamknięte). Umył ząbki (oblizywanie czubkiem języka górnych i dolnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych i otwartych ustach). Postanowił policzyć swoje ząbki (dotykanie czubkiem języka każdego zęba na dole i górze).
Nagle poczuł wielki głód i usłyszał jak mu burczy w brzuchu (wibrowanie wargami bbb,bbb).To znak, że pora na śniadanie i pyszny miodek ( oblizywanie warg).